«Δεν δίστασα να μπω στη διαδικασία να δωρίσω νεφρό σε συγγενικό μου μέλος, όμως τελικά δεν στάθηκε δυνατό», λέει ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας και διευθυντής του LSE Health, Ηλίας Μόσιαλος.
Η πολυετής διαπίστωση ότι η Ελλάδα βρίσκεται πολύ πίσω στις μεταμοσχεύσεις δεν αφαιρεί τη δραματική της ουσία: ανθρώπινες ζωές χάνονται λόγω έλλειψης οργάνων.
Ο Ηλίας Μόσιαλος αναλύει στην «Κ» το Εθνικό Σχέδιο για τη Δωρεά και Μεταμόσχευση Συμπαγών Οργάνων.
«Υπάρχει ένας αρνητισμός, ένας δισταγμός των πολιτών απέναντι στη δωρεά οργάνων και στις μεταμοσχεύσεις, ένας φόβος ότι “θα μας πάρουν τα νεφρά μας”. Η αρνητική αυτή στάση οφείλεται τόσο στην παρουσίαση της δωρεάς και των μεταμοσχεύσεων σαν κάτι κακό όσο και στο έλλειμμα ενημέρωσης», λέει ο καθηγητής Πολιτικής της Υγείας και διευθυντής του LSE Health Ηλίας Μόσιαλος, ο οποίος μαζί με τον καθηγητή Χειρουργικής Μεταμοσχεύσεων στο Imperial College London και πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Μεταμοσχεύσεων Βασίλη Παπαλόη συνέταξαν το Εθνικό Σχέδιο για τη Δωρεά και Μεταμόσχευση Συμπαγών Οργάνων, με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση.
Δεν είναι ευρέως γνωστό ότι περισσότεροι από 1.300 νεφροπαθείς στη χώρα μας βρίσκονται στη λίστα αναμονής για μεταμόσχευση, με μέσο χρόνο αναμονής 8,8 χρόνια, και αυτοί αποτελούν μόλις το 10% όσων βρίσκονται στο τελικό στάδιο της νεφρικής ανεπάρκειας και υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση. Δεν είναι ευρέως γνωστό ότι 12.000 και πλέον συμπολίτες μας βρίσκονται σε αιμοκάθαρση. Από αυτούς, το 75% είναι άνεργοι. Οτι ένας ασθενής 55 ετών που εισάγεται στην αιμοκάθαρση χάνει κατά μέσον όρο 22 χρόνια ζωής, καθώς το 56% των αιμοκαθαρόμενων θα καταλήξει μέσα στα τέσσερα πρώτα χρόνια και το 25% μέσα στον πρώτο χρόνο. Κι αν στη λίστα αναμονής για μεταμόσχευση εισαγόταν όχι το 10% αλλά το 20% των ασθενών με νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου, ο μέσος χρόνος αναμονής θα ήταν 17,6 χρόνια.
Στην Ισπανία, που είναι «πρωταθλήτρια» στις μεταμοσχεύσεις στην Ευρώπη, σημαντικότατο ρόλο έπαιξε, μεταξύ άλλων, ο σκηνοθέτης Πέδρο Αλμοδόβαρ, ο οποίος με τις ταινίες του, κυρίως την ταινία “Ολα για τη μητέρα μου”, όπου μια ομάδα νεαρών γιατρών εκπαιδεύεται στο πώς να μιλάει στους συγγενείς θανόντα για τη δωρεά οργάνων του οικείου που θρηνούν, συνέβαλε στη θετική στάση απέναντι στη μεταμόσχευση.
Το Εθνικό Σχέδιο συντάχθηκε από μια ανεξάρτητη διεθνή επιτροπή επιστημόνων, που συμπεριλάμβανε και Ελληνίδες εμπειρογνώμονες, την Αναστασία Κοτανίδου και την Αλίκη Ινιωτάκη, όπως και εμπειρογνώμονες από χώρες της Νότιας Ευρώπης. Μελετήσαμε πέντε επιτυχημένα εθνικά συστήματα δωρεάς και μεταμόσχευσης οργάνων, της Κροατίας, της Ιταλίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας, που έχουν κοινά χαρακτηριστικά με εμάς αλλά πολύ μεγαλύτερο αριθμό μεταμοσχεύσεων, αλλά και του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς τόσο ο κ. Παπαλόης όσο κι εγώ εργαζόμαστε στη Μ. Βρετανία και έχουμε γνώση του συστήματος.
Συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, η χώρα μας έχει ανάγκη για τουλάχιστον 100% περισσότερες μεταμοσχεύσεις και πραγματοποιεί 75% λιγότερες. Το 2019 πραγματοποιήσαμε 138 μεταμοσχεύσεις νεφρού και η Πορτογαλία 514. Πραγματοποιήσαμε 33 μεταμοσχεύσεις ήπατος, η Πορτογαλία 240· καμία μεταμόσχευση παγκρέατος, η Πορτογαλία 25· καμία μεταμόσχευση πνεύμονα, η Πορτογαλία 70· 15 μεταμοσχεύσεις καρδιάς, η Πορτογαλία 21· τρεις παιδιατρικές, η Πορτογαλία 31. Συνολικά στην Ελλάδα πραγματοποιήσαμε 229 μεταμοσχεύσεις, η Πορτογαλία 901. Το έλλειμμα, συνδυασμός έλλειψης δοτών αλλά και συνεχιζόμενης επίπτωσης της νεφρικής νόσου, είναι μεγάλο. Το ένα στοίχημα είναι να ενισχυθούν οι υποδομές των μεταμοσχεύσεων και να αυξηθεί η δωρεά οργάνων και το άλλο να μειωθεί η ζήτηση με την πρόληψη, να μη φτάνουν τόσο πολλοί συμπατριώτες μας στο τελικό στάδιο νεφρικής ανεπάρκειας.
Οι αιμοκαθαρόμενοι στην Ελλάδα είναι 40% περισσότεροι του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Δεν έχουμε σοβαρή πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, δεν γίνεται συστηματικός έλεγχος π.χ. ασθενών που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, ένα ποσοστό των οποίων ενδέχεται να αναπτύξει νεφρική ανεπάρκεια. Χρειάζεται πολύ καλύτερη οργάνωση σε πρωτοβάθμιο επίπεδο και σοβαρότερες προληπτικές παρεμβάσεις, ώστε με ενημέρωση των γιατρών και καλύτερη ιατρική φροντίδα να σταματάμε τη νεφρική ανεπάρκεια, μια αθόρυβη νόσο, σε πρώιμο στάδιο, να καθυστερούμε όσο γίνεται το πέρασμα στο τελικό στάδιο.
Υπάρχει μια παρανόηση, ότι αν κάποιος δώσει το ένα νεφρό του σε συγγενή του, στο παιδί ή στη σύζυγό του, θα έχει στη συνέχεια μακροχρόνια προβλήματα υγείας. Ενώ οι ζώντες δότες επιλέγονται με πολύ αυστηρά κριτήρια, δεν μπορούν όλοι να δωρίσουν νεφρό και παρακολουθούνται μετεγχειρητικά για την πολύ μικρή πιθανότητα να προκύψει πρόβλημα υγείας. Προσωπικά, δεν δίστασα να μπω στη διαδικασία να δωρίσω νεφρό σε συγγενικό μου μέλος, πέρασα από όλες τις εξετάσεις και ιατρικό συμβούλιο, όμως τελικά δεν στάθηκε δυνατό, γιατί υπήρχε ανατομικό πρόβλημα στο ένα νεφρό μου. Ομως δεν δίστασα στιγμή. Η συγγενής μου έλαβε μόσχευμα από ζώσα δότρια. Δεν έχουμε πολλούς ζώντες δότες, σε αντίθεση με άλλες χώρες, όπως η Τουρκία, που βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση.
Ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων μετατρέπεται σε ανεξάρτητη αρχή και αναπτύσσεται πανελλαδικά. Κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να στελεχωθεί με μεγαλύτερη επάρκεια, πέραν του διοικητικού συμβουλίου να υπάρχουν δύο πυλώνες, ένας ιατρός διευθυντής του οργανισμού και ένας διευθύνων σύμβουλος, επιχειρησιακός διευθυντής, αμφότεροι με πλήρη και αποκλειστική απασχόληση. Τα σημερινά μέλη του Δ.Σ. επιτελούν εξαιρετικό έργο, αλλά δεν είναι αυτή η καθημερινή τους δουλειά. Προβλέπεται να ενισχυθούν τα μεταμοσχευτικά κέντρα όλης της χώρας, με σύμφωνη γνώμη και στήριξη της πολιτείας, και να αυξηθεί το προσωπικό για τον συντονισμό των μεταμοσχεύσεων, τη συγκέντρωση και καταγραφή έγκυρων στοιχείων, την αποτύπωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών των συστημάτων αιμοκάθαρσης και μεταμοσχεύσεων, ώστε να υπάρχει απόλυτη διαφάνεια.
Μεγάλη σημασία έχει η ενημέρωση και η εκπαίδευση των πολιτών και των μαθητών από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας. Η εκπαίδευση και μετεκπαίδευση του υγειονομικού προσωπικού των νοσοκομείων με ΜΕΘ, σε συνεργασία με τις επιστημονικές ενώσεις και εταιρείες. Η εξειδίκευση και συνεχής μετεκπαίδευση των χειρουργών, η πιστοποίηση των συντονιστών μεταμοσχεύσεων. Ηδη ο θεσμός του συντονιστή έχει αρχίσει να εφαρμόζεται στα κορυφαία νοσοκομεία της χώρας σε πρώτη φάση από το Ιδρυμα Ωνάση, αλλά θα πρέπει να θεσπιστεί και να ενισχυθεί από την πολιτεία. Η αύξηση των μονάδων εντατικής θεραπείας λόγω της πανδημίας θα βοηθήσει πολύ. Αλλά για όλα αυτά «χρειάζεται πολιτική βούληση. Το όφελος θα είναι τεράστιο σε σχέση με το κόστος αν φτάσουμε στα επίπεδα της Πορτογαλίας.
Στόχος μας είναι η Ελλάδα να φτάσει τα επίπεδα της Πορτογαλίας τα επόμενα πέντε χρόνια. Αλλά αυτό προϋποθέτει εντατικές προσπάθειες από την πολιτεία, τον ΕΟΜ, τα μεταμοσχευτικά κέντρα, τις υγειονομικές αρχές, τα υπουργεία Υγείας και Παιδείας, τις επιστημονικές ιατρικές ενώσεις και τις ενώσεις των ασθενών. Ομως, πέρα από την αύξηση των μεταμοσχεύσεων, σημασία έχει και η μείωση της ζήτησης, διότι ακόμη κι αν φτάσουμε στα επίπεδα της Πορτογαλίας, θα υπάρχει πρόβλημα εάν το σύστημα πιέζεται διαρκώς με νέους ασθενείς. Η οργάνωση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και της πρόληψης θα πάρει περισσότερο χρόνο. Θα πρέπει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις την επόμενη πενταετία έτσι ώστε να αρχίσει να μειώνεται η ζήτηση τη μεθεπόμενη πενταετία».
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου