Τέσσερις πρωταγωνιστές της δωρεάς οργάνων αποκαλύπτουν τις δυσκολίες αλλά και τη λύτρωση που αισθάνονται όταν όλα πηγαίνουν κατ’ ευχήν
Τέσσερις άνθρωποι, που γνωρίζουν καλά τι σημαίνει δώρο ζωής, μιλούν στο Protagon και αποκαλύπτουν τις δυσκολίες, τα προβλήματα, αλλά και τη λύτρωση που αισθάνονται όταν όλα πηγαίνουν κατ’ ευχήν.
Πετράκης Βατίστας - Δώρισε τα όργανα του αδελφού του και έδωσε ζωή σε πέντε ανθρώπους
Ησασταν από την αρχή θετικός στην ιδέα να σωθεί μία άλλη ζωή, στην περίπτωση που χάσετε κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο;
Δεν ήμουν ούτε θετικός ούτε αρνητικός. Ηταν απλώς κάτι που ποτέ δεν είχα σκεφτεί ότι θα συμβεί σε δικό μου άνθρωπο. Δεν με είχε απασχολήσει καμία φορά στο παρελθόν η δωρεά οργάνων. Ωστόσο, δεν δίστασα ούτε στιγμή…
Τι σας έπεισε να δωρίσετε τα όργανα του αδελφού σας;
Ο αδελφός μου είχε δυστύχημα με το αυτοκίνητο και δεν υπήρχαν ελπίδες να επιβιώσει. Εν μέσω του πρώτου κύματος της πανδημίας δεν μπορούσαμε να τον επισκεφτούμε ούτε στο νοσοκομείο, λόγω των περιορισμών που υπήρχαν. Τότε, επικοινώνησε μαζί μου ο πνευμονολόγος και μου ανακοίνωσε ότι ο αδελφός μου ήταν εγκεφαλικά νεκρός. Μου εξήγησε ότι μετά το τρακάρισμα έγινε «έκρηξη» στον εγκέφαλό του και ότι δεν επρόκειτο να επιστρέψει ποτέ. Μετά από αυτό, ενημερώθηκα και για την επιλογή που είχα να δωρίσω τα όργανά του, για να μπορέσουν να ζήσουν κάποιοι άλλοι άνθρωποι που τα είχαν απόλυτη ανάγκη. Ο αδελφός μου δεν είχε οικογένεια, εγώ ήμουν η οικογένειά του. Ηταν 68 χρόνων και όλα είχαν τελειώσει. Ετσι, όσο φορτισμένος και αν ήμουν συναισθηματικά με τη μεγάλη απώλεια, η απόφαση να δωρίσω τα όργανά του ήρθε σαν ανακούφιση. Σκέφτηκα ότι είναι κρίμα από τη στιγμή που ο άνθρωπός μου έχασε τη ζωή του, να τη χάσουν και άλλοι συνάνθρωποί μας.
Δυσκολευτήκατε να πάρετε την απόφαση, δεδομένου ότι θα έπρεπε να απαντήσετε άμεσα στον γιατρό αν δέχεστε ή όχι;
Μπορεί να ακούγεται κυνικό, όμως μόλις μου εξήγησε ο γιατρός τι ακριβώς έχει συμβεί και ότι θα μπορούσα να σώσω άλλους ανθρώπους, δεν το σκέφτηκα καθόλου, ασχέτως αν είχα ανάμεικτα συναισθήματα. Το «ναι» που είπα βγήκε μέσα από τον καρδιά μου. Και τα όργανα του αδελφού μου έδωσαν ζωή σε πέντε ανθρώπους. Ο αδελφός μου δώρισε νεφρούς, ήπαρ, κερατοειδείς και δέρμα. Το ξέρω ότι θα ήθελε να το κάνει και ο ίδιος. Και το ίδιο έχω ζητήσει από τους δικούς μου να κάνουν αν μου συμβεί κάτι. Πιστεύω ότι ο κάθε άνθρωπος θα πρέπει να δίνει τα όργανα του αγαπημένου του προσώπου που δεν έχει ελπίδα να ζήσει, χωρίς δεύτερη σκέψη, διότι τα έχουν ανάγκη άλλοι συνάνθρωποί μας. Και μπορεί να πιστεύουμε ότι αυτό δεν θα συμβεί σε εμάς, όμως ίσως χρειαστεί το παιδί σου ξαφνικά μόσχευμα. Ούτε είναι σπάνιο. Ενας φίλος μου απέκτησε πρόσφατα καρδούλα από κάποιο παλικάρι που έχασε τη ζωή του. Δεν πρέπει ούτε να τα συζητάμε αυτά…
Απόστολος Γκούμας Eχει υποβληθεί δύο φορές σε μεταμόσχευση καρδιάς.
Είστε από τους ελάχιστους ανθρώπους στον κόσμο που έχουν κάνει δύο φορές μεταμόσχευση καρδιάς. Τι πρόβλημα αντιμετωπίζατε την πρώτη φορά;
Γεννήθηκα με μία πλήρως λειτουργική καρδιά. Δεν είχα απολύτως κανένα πρόβλημα. Μία ίωση, όμως, μου άλλαξε τη ζωή. Ημουν 12 χρόνων και, ξαφνικά, εκεί που έπαιζα με τους φίλους μου, λιποθύμησα. Δεν μάθαμε ποτέ από τι είδους ίωση είχα νοσήσει, το μόνο που ήταν βέβαιο ήταν ότι μου είχε προκαλέσει διατατική μυοκαρδιοπάθεια. Με μετέφεραν στο Νοσοκομείο Παίδων και ύστερα από πολλές εξετάσεις, οι γιατροί έκριναν ότι για να ζήσω, θα έπρεπε να υποβληθώ σε μεταμόσχευση καρδιάς. Τότε δεν υπήρχε Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο (ΩΚΚ) και έπρεπε να πάω στην Αγγλία και συγκεκριμένα στο Harefield. Μπήκα στο νοσοκομείο, πέρασα εκ νέου ιατρικούς ελέγχους και παρέμεινα επί 8 μήνες σε λίστα αναμονής. Με χειρούργησε ο διάσημος καρδιοχειρουργός Μαγκντί Γιακούμπ και μετά τη μεταμόσχευση παρέμεινα στην Αγγλία ακόμη έξι μήνες.
Υπήρξε κάποιο πρόβλημα με το μόσχευμα, 29 χρόνια αργότερα, και χρειαστήκατε δεύτερη μεταμόσχευση;
Οχι, η καρδιά δεν είχε κανένα φυσικό πρόβλημα. Το θέμα ήταν ότι πέρασα ακόμη μία μεγάλη περιπέτεια στη ζωή μου και χρειάστηκε πριν από 40 μέρες να κάνω και δεύτερη μεταμόσχευση καρδιάς, αυτή τη φορά στο Ωνάσειο. Η ζωή μου κυλούσε κανονικά, δεν είχα κανένα απολύτως πρόβλημα υγείας. Το 2013, όμως, διαγνώστηκα με λέμφωμα Χότζκιν. Για να το αντιμετωπίσω έπρεπε να κάνω χημειοθεραπείες και ακτινοβολίες. Οι γιατροί πιθανολογούν ότι από τις ακτινοβολίες που έκανα στον θώρακα, προκλήθηκε μία σπάνια αγγειοπάθεια. Αυτή με τη σειρά της, μου προκαλούσε στενώσεις στα αγγεία της καρδιάς. Ετσι, έκανα πάλι επεμβάσεις, μπαλονάκια, στεντ και είχαν δημιουργηθεί αρκετές βλάβες, οι οποίες τελικά επηρέασαν τη λειτουργία της καρδιάς. Η καρδιά μου δεν αιματωνόταν σωστά και προκλήθηκε ανεπάρκεια. Ετσι, αποφασίσαμε με τον γιατρό μου, τον Σταμάτη Αδαμόπουλο, τον οποίο γνωρίζω από 11 ετών, όταν ήταν στο νοσοκομείο του Harefield, όπου είχα κάνει την πρώτη μεταμόσχευση, να μπω στη λίστα αναμονής για δεύτερη μεταμόσχευση καρδιάς.
Πώς αισθανθήκατε όταν χτύπησε το τηλέφωνο και σας είπαν ότι βρέθηκε μόσχευμα;
Ηταν αρχές Απριλίου, όταν τα ξημερώματα και εν μέσω καραντίνας με πήραν τηλέφωνο. Κατάλαβα αμέσως ποιος ήταν! Μου είπαν ότι έχει βρεθεί υποψήφιο μόσχευμα και πως θα έπρεπε να πάω άμεσα στο Ωνάσειο. Με το τηλεφώνημα είχα ενθουσιασμό. «Πάμε να το κάνουμε να τελειώνουμε», σκέφτηκα, διότι με είχε κουράσει λίγο η κατάσταση. Είχα πολλούς περιορισμούς και με το προηγούμενο μόσχευμα δεν θα μπορούσα να κάνω πολλά πράγματα πια. Ανυπομονούσα, ανακουφίστηκα και δεν περίμενα εν μέσω Covid να βρεθεί κατάλληλο μόσχευμα. Ηταν πολύ σημαντικό και αναπάντεχο. Εφυγα άμεσα από το Ξυλόκαστρο, όπου ζω, και πήγα για τον απαραίτητο προχειρουργικό έλεγχο. Παράλληλα και το μόσχευμα βρισκόταν καθ’ οδόν και θα υποβαλλόταν επίσης στις τελευταίες εξετάσεις του για την ιστοσυμβατότητα. Ολα ήταν καλά και στις 12 το βράδυ της επόμενης ημέρας μπήκα στο χειρουργείο.
Αν μπορούσατε να συναντήσετε την οικογένεια του δότη, τι θα τους λέγατε;
Θέλει ψυχή να το κάνεις αυτό, ακόμη και αν ο άνθρωπός σου είναι νεκρός, διότι είναι πολύ σκληρή εκείνη η στιγμή. Η συνέχιση της ζωής είναι πολύ σημαντική για τον καθένα. Και συνήθως δεν περνάει από το μυαλό κάποιου, μέχρι να χρειαστεί ο ίδιος μόσχευμα. Σε κάθε άνθρωπο που παίρνει αυτήν την απόφαση να μοιράσει ζωή, ξέρει ότι δίνει ζωή και δεν είναι μόνος του.
Δέσποινα Χιλίδου Προϊσταμένη – Συντονίστρια μεταμοσχεύσεων καρδιάς και πνευμόνων στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο.
Σαφώς και υπήρχαν σοβαρές δυσκολίες στα υγειονομικά πρωτόκολλα και μάλιστα αφιερώσαμε τους πρώτους μήνες της πανδημίας στη γνωριμία μας με τον κορονοϊό. Ωστόσο, από τη στιγμή που είχαμε τις κατευθυντήριες οδηγίες του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), όχι απλώς δεν παραμείναμε αδρανείς, αλλά ξεκίνησε στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο το πρόγραμμα μεταμοσχεύσεων πνευμόνων και τον Ιούλιο του 2020 πραγματοποιήθηκε η πρώτη μεταμόσχευση πνευμόνων στη χώρα μας μετά από 10 χρόνια.
Λόγω της επαγγελματικής σας ιδιότητας διατηρείτε άμεση και καθημερινή επαφή με τους υποψήφιους λήπτες οργάνων. Πόσο δύσκολο είναι να διαχειρίζεστε τη λύπη ή την αγωνία των ανθρώπων που περιμένουν μεταμόσχευση;
Με αυτούς που βρίσκονται στη λίστα μιλάμε καθημερινά, δενόμαστε σαν να είμαστε οικογένεια. Σαν ένας γάμος μεταξύ ασθενούς και μεταμοσχευτικού προγράμματος, στον οποίο όμως δεν προβλέπεται διαζύγιο, γιατί ακόμα κι αν μεταμοσχευθούν, συνεχίζουν να παρακολουθούνται ιατρικά. Γνωρίζουμε τα πάντα γι’ αυτούς, τα θέματα υγείας που έχουν με κάθε λεπτομέρεια, τα προσωπικά τους προβλήματα, τις οικογενειακές καταστάσεις, όλη τους την καθημερινότητα. Είναι άνθρωποι από διάφορες περιοχές της Ελλάδας και από την Κύπρο και οι περισσότεροι έχουν μετακομίσει και ζουν στην Αθήνα, περιμένοντας να βρεθεί μόσχευμα. Μπορεί να χρειαστεί να μείνουν εδώ μερικούς μήνες ή ακόμη και χρόνια. Δεν σας κρύβω ότι είναι απαιτητικό και γι’ αυτούς και για εμάς. Είμαστε όμως μαζί και στα καλά και στα δύσκολα. Οι ασθενείς στη λίστα για μεταμόσχευση βρίσκονται σε μια διαρκή εγρήγορση, έτσι δεν είναι; Η αλήθεια είναι ότι τους παρακολουθούμε διαρκώς και αυτό σημαίνει ότι ο καθένας από τους ασθενείς στη λίστα μπορεί να μας καλέσει στο τηλέφωνο για κάτι που τον ανησυχεί, ακόμα και στις 5:00 τα ξημερώματα. Και το δόντι κάποιου να πονάει, δεν θα επισκεφθεί χωρίς οδηγίες από εμάς τον οδοντίατρό του. Θα πρέπει να πάρει τηλέφωνο τον συντονιστή και να τον καθοδηγήσει πού πρέπει να πάει και τι να κάνει. Αυτό συμβαίνει διότι ακόμη και η παραμικρή λεπτομέρεια έχει μεγάλη σημασία για τη ζωή του. Για παράδειγμα, αν ο ασθενής παίρνει αντιπηκτικά και πάει για εξαγωγή δοντιού, μπορεί να κινδυνεύσει η ζωή του από αιμορραγία. Επίσης, αν έχει τεχνητή καρδιά, θα πρέπει να λάβει συγκεκριμένα αντιβιοτικά, ώστε να μη μολυνθεί το μηχάνημα. Οι περισσότεροι που περιμένουν μεταμόσχευση καρδιάς λόγω καρδιακής ανεπάρκειας δεν μπορούν να κινηθούν άνετα. Κάποιοι από αυτούς νοσηλεύονται και στο νοσοκομείο. Αυτή τη στιγμή, στη λίστα αναμονής για καρδιά είναι 21 άτομα, ενώ έχουμε και άλλους ασθενείς που αναμένεται να ολοκληρώσουν τον προμεταμοσχευτικό τους έλεγχο και είναι έτοιμοι να ενταχθούν στη λίστα. Αρα, είναι μια λίστα που συνεχώς μεγαλώνει.
Οταν προκύψει ένα μόσχευμα, πώς σας ειδοποιούν; Ποια είναι η διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσετε;
Οταν προκύψει ένας δότης σε κάποιο νοσοκομείο στην Ελλάδα ή την Κύπρο ενημερώνεται ο Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ). Οι διαδικασίες πρέπει να γίνουν γρήγορα και ο χρόνος είναι πολύτιμος από διάφορες πλευρές. Θα πρέπει άμεσα ο τοπικός συντονιστής του νοσοκομείου του δότη να συμπληρώσει μία φόρμα και να καταγράψει όλα τα κλινικά και εργαστηριακά δεδομένα του και, φυσικά, την αιτία θανάτου. Τη φόρμα τη στέλνουν στον ΕΟΜ, στον κεντρικό συντονιστή, και εκείνος με τη σειρά του ενημερώνει όλα τα μεταμοσχευτικά κέντρα της χώρας για τα όργανα που είναι κατάλληλα προς μεταμόσχευση, όπως είναι η καρδιά, οι πνεύμονες, οι νεφροί κ.λπ. Την ενημέρωση λαμβάνει ο κλινικός συντονιστής του κάθε μεταμοσχευτικού κέντρου. Εμείς εφημερεύουμε κάθε μέρα, 365 μέρες τον χρόνο. Στο Ωνάσειο είμαστε τρεις συντονιστές αυτή τη στιγμή. Οταν ειδοποιηθούμε από τον ΕΟΜ, καλούμε τους διευθυντές των προγραμμάτων μεταμόσχευσης καρδιάς και πνευμόνων αντίστοιχα. Οι γιατροί μας με τη σειρά τους αξιολογούν περαιτέρω την καταλληλόλητα των οργάνων του δότη. Αν κρίνεται απαραίτητο, ίσως ζητήσουμε περισσότερες εξετάσεις. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει από 12 ώρες έως και δύο ημέρες. Τα όργανα λαμβάνονται από ασθενείς σε εγκεφαλικό θάνατο. Η κατάσταση αυτή δεν είναι ούτε κώμα ούτε φυτική ζωή, είναι μη αναστρέψιμη, είναι θάνατος. Από τη στιγμή που οι εξετάσεις είναι εντάξει, επιβεβαιώνεται από εμάς ότι ο δότης γίνεται δεκτός. Με βάση την ομάδα αίματος του δότη, τα σωματομετρικά χαρακτηριστικά του, τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας και άλλα κλινικά χαρακτηριστικά, αλλά και τον χρόνο αναμονής του στη λίστα, προκύπτει ο καταλληλότερος υποψήφιος λήπτης του Εθνικού Μητρώου και καλείται άμεσα για έλεγχο. Ειδοποιείτε πάντα έναν υποψήφιο λήπτη ή μπορεί να χτυπήσει και το τηλέφωνο περισσότερων; Υπάρχουν και περιπτώσεις που μπορεί να καλέσουμε δύο υποψήφιους για καρδιά και με βάση την κλινική τους εξέταση τη δεδομένη χρονική στιγμή, θα κριθεί ποιος είναι ο καταλληλότερος λήπτης. Υπάρχουν συγκεκριμένα εθνικά κριτήρια για την κατανομή των οργάνων και είναι σημαντικό να μη χαθεί ούτε ένα όργανο. Είναι φυσικό να απογοητευτεί κάποιος που έχει χτυπήσει το τηλέφωνό του και τον έχουν καλέσει για μεταμόσχευση και τελικά να μη γίνει, όχι μόνο γιατί μπορεί να μεταμοσχεύτηκε κάποιος άλλος, αλλά και γιατί το όργανο κρίθηκε ακατάλληλο διεγχειρητικά στον δότη. Ομως και γι’ αυτό έχουν ενημερωθεί εκ των προτέρων οι ενδιαφερόμενοι. Είναι σημαντικό για τους ασθενείς που βρίσκονται στη λίστα να διατηρούν την πίστη και την αισιοδοξία τους και για τον λόγο αυτόν ενθαρρύνουμε την επικοινωνία των υποψήφιων ληπτών με τους ήδη μεταμοσχευμένους.
Πώς είναι η καθημερινότητα ενός ασθενούς που βρίσκεται στη λίστα για μεταμόσχευση;
Οι ασθενείς με τους οποίους έχουμε επαφή εμείς πάσχουν είτε από καρδιακή είτε από πνευμονική ανεπάρκεια. Οι περισσότεροι, λοιπόν, από αυτούς δεν έχουν αυτό που λέμε αυτονομία. Χρειάζονται στην καθημερινότητά τους κάποιον άνθρωπο να τους βοηθά. Πολλοί χρειάζονται οξυγόνο 24 ώρες το 24ωρο. Κάποιοι από αυτούς δεν μπορούν ούτε μπάνιο να κάνουν χωρίς οξυγόνο. Οι περισσότεροι ασθενείς που έχουν τοποθετήσει τεχνητή καρδιά μπορούν να αυτοεξυπηρετηθούν, απλώς χρειάζονται πάντα δίπλα τους κάποιον άνθρωπο, ώστε αν κάτι συμβεί με το μηχάνημα, να μπορεί να τους εξυπηρετήσει, καθώς έχει εκπαιδευτεί. Δεν μπορούν όμως να κάνουν εύκολα ούτε ένα ντους, μέχρι να γίνει η μεταμόσχευση, καθώς το μηχάνημα που τους κρατάει στη ζωή δεν πρέπει να βραχεί. Είναι ένα από τα πράγματα που πραγματικά γιορτάζουν μόλις κάνουν τη μεταμόσχευση, το μπάνιο. Και δεν αναφερόμαστε σε πολύ μεγάλους ηλικιακά ανθρώπους, αλλά σε νέους. Οταν απελευθερώνεται κάποιος από τα μηχανήματα και από τα σωληνάκια που τον συνδέουν με τη ζωή και αισθάνεται και πάλι αυτόνομος, είναι μεγάλη λύτρωση.
Ηρακλής Τσαγκάρης Επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος Μεταμόσχευσης Πνευμόνων, στο «Ωνάσειο», καθηγητής Πνευμονολογίας και Εντατικής Θεραπείας ΠΓΝ «Αττικόν»
Ως εντατικολόγος και άνθρωπος των μεταμοσχεύσεων πόσο άλλαξε τη δουλειά σας η πανδημία;
Η αλήθεια είναι ότι η πανδημία μείωσε πολύ τον αριθμό των πιθανών δοτών και έκανε πιο δύσκολες τις διαδικασίες, καθώς απαιτούνται επιπλέον έλεγχοι ασφαλείας για μία μεταμόσχευση. Ακόμη όμως και μέσα σε αυτή την δύσκολη κατάσταση, η ομάδα μας κατάφερε το 2020 να βρει δέκα δότες και να δώσει την ευκαιρία σε περισσότερους από 30 συμπολίτες μας να δεχθούν ένα πραγματικό δώρο ζωής. Και αυτό είναι το πιο σημαντικό από όλα, να μπορούμε να δώσουμε ζωή με όποιες δυσκολίες και αστάθμητους παράγοντες επηρεάζουν τη διαδικασία. Το Νοσοκομείο«Αττικόν» τα τελευταία χρόνια επιτυγχάνει αρκετές δωρεές οργάνων.
Πώς τα καταφέρνετε; Πόσο δύσκολη είναι η διαδικασία εντοπισμού δυνητικών δοτών;
Είναι αλήθεια και είμαστε πολύ χαρούμενοι και περήφανοι ως ιατρική ομάδα, που το «Αττικόν» έχει καταφέρει τα τελευταία πέντε χρόνια σχεδόν να πενταπλασιάσει, σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο τη δωρεά οργάνων. Κομβικό σημείο στη μεγάλη αύξηση των μεταμοσχεύσεων είναι η δημιουργία μιας αφοσιωμένης ομάδας, η οποία αναδεικνύει έγκαιρα τους δυνητικούς δότες οργάνων. Η δωρεά οργάνων είναι κάτι τόσο εξειδικευμένο, που θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω μία καινούργια υποειδικότητα της Εντατικής Θεραπείας. Στο «Αττικόν» έχουμε μία εξαιρετικά καλά εκπαιδευμένη ομάδα, η οποία εφαρμόζει και ακολουθεί τις διαδικασίες που γίνονται οι μεταμοσχεύσεις στις πιο ανεπτυγμένες στον συγκεκριμένο τομέα χώρες, όπως η Ισπανία.
Πόσο πιστεύετε ότι θα αλλάξει το τοπίο τα επόμενα χρόνια;
Το βασικό πρόβλημα είναι πλέον η δωρεά οργάνων. Έχουμε 60 δότες τον χρόνο κατά μέσο όρο. Είναι απολύτως εφικτό να φτάσουμε κοντά στον μέσο όρο της Ευρώπης, και να γίνουν 200. Μέσα από την Εθνική Πρωτοβουλία που έχει αναλάβει το Ιδρυμα Ωνάση σε συνεργασία με τον ΕΟΜ και τα νοσοκομεία όπως το Ωνάσειο και το Αττικό, ελπίζουμε στην ανοικοδόμηση του τομέα. Από την άλλη, και καθώς η πανδημία έχει συμβάλει αρνητικά στο όλο σύστημα, νομίζω πως είναι απολύτως εφικτό σαν ελληνική κοινότητα της Εντατικής Θεραπείας να λειτουργήσουμε πιο οργανωμένα τώρα που υποδομές βελτιώνονται, ώστε να κινηθούμε προς τα νούμερα αυτά.
Πηγή: https://www.protagon.gr/themata/tesseris-prwtagwnistes-tis-dwreas-organwn-44342290321
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου